Czasami w pracy z grupą pojawiają się różne tematy i zagadnienia z kategorii tematów trudnych, to znaczy takich, których nikt nie chce poruszać na forum grupy. Takie tematy tabu mogą prowadzić do niewyjaśnionych sytuacji, pokątnych dyskusji, dzielenia się na podgrupy, obgadywania się za plecami itp. Zapraszam Was do zapoznania się z prostą metodą, którą my sami stosujemy w naszej pracy, a która w bezpieczny sposób pozwala na wyciąganie takich tematów „na światło dzienne” i omawianie ich na spotkaniu całej grupy (np. na godzinie wychowawczej).
Ta metoda może wydawać się prosta, ponieważ polega na przygotowaniu słoika lub innego pojemnika podpisanego „Ciekawi Świata” i zachęceniu członków naszej grupy do anonimowego wrzucania tam swoich pytań na trudne tematy. Nazwaliśmy tę metodę takim neutralnym hasłem, żeby nie sugerować treści pytań, które można zadawać. Gdyby np. nasz słoik opisany był etykietą „Trudne pytania” to pojawiałyby się tam tylko „trudne pytania”, a kiedy nazwalibyśmy go, wzorując się na internetowych twórcach, Q&A (questions and answers) to prawdopodobnie pojawiałoby się tam dużo pytań osobistych. Hasło „Ciekawi Świata” sugeruje, że można pytać o wszystko. Jest ono neutralne i nie wskazuje, że ta metoda może służyć jakiejkolwiek formie rozwiązywania trudności, ale raczej rozwoju i poszukiwania nowej wiedzy.
Jednocześnie, w grupach z którymi pracujemy, bardzo wiele spraw może być trudne do poruszania. Uczniowie nieśmiali, doświadczający trudności emocjonalnych mogą nie chcieć zadawać różnych pytań przy całej klasie, a nawet na osobności wychowawcy lub nauczycielowi. Ta metoda pozwala wychowawcy na przyjrzenie się potrzebom jakie, w innym przypadku, mogłyby pozostawać w klasie bez odpowiedzi. Sama treść pytań pokazuje nam czym żyją uczniowie, jakie mają problemy i potrzeby, z czym sobie nie radzą. Jest to bardzo dobry wstęp do szerszych działań wychowawczych.
W naszym słoiku mogą pojawić się pytania wyrażające niewypowiedziane potrzeby, np.:
- Jeśli ktoś jest nieśmiały i nikt go nie słucha w klasie, to co można z tym zrobić?
- Jak być bardziej zauważonym w grupie?
- Co zrobić z tym, że czuję się w klasie nieakceptowany?
Szczere zainteresowanie światem np.:
- Dlaczego ceny ciągle wzrastają?
- Dlaczego ludzie, kiedy mają pieniądze i władzę, często „tracą głowę”?
- Na czym polega homoseksualizm?
- Dlaczego żelazka nie mają włączników? i inne tego typu...
Ale też czasami pytania głupie i prześmiewcze, choć też pokazujące myśli, którymi żyje nasza grupa, np.:
- Jak skutecznie poderwać dziewczynę?
- Dlaczego uczymy się treści, które prawdopodobnie nigdy nie przydadzą się nam w życiu?
- Jak nauczyciel spędza wieczory (oczywiście poza sprawdzaniem naszych klasówek)?
Przed zastosowaniem tej metody warto zapoznać uczniów z kilkoma zasadami:
1. Każdy możne wrzucić pytanie do słoika, ale wyciąga je tylko nauczyciel lub wychowawca, czyta je i wyjaśnia sprawy na forum grupy.
2. Nie zadajemy pytań osobistych lub mogących kogoś obrażać.
3. Nauczyciel lub wychowawca ma prawo nie przeczytać danego pytania na forum jeśli uzna, że jest niestosowane (np. niegrzeczne, obrażające kogoś, szydercze), choć warto powiedzieć, że wśród pytań były też takie i nie będą one czytane.
4. Jeśli w słoiku znajdzie się pytanie, na które nauczyciel nie zna odpowiedzi lub nie ma na nie jednoznacznej odpowiedzi, może je przeczytać i zaprosić uczniów do dyskusji (np. metodą Decyzja Należy do Ciebie lub za pomocą debaty).
Warto też zwrócić uczniom uwagę, że nie na wszystkie pytania, które zadamy w życiu, znajdziemy odpowiedź. Nie oznacza to jednak, że mamy nie pytać. Samo zadawanie pytań i pobudzenie do poszukiwania odpowiedzi na nie, ma bardzo dużą wartość edukacyjną.
Zastosowanie online
Metodę tę możemy również zastosować w formie online za pomocą prostego formularza Google, który może być wypełniany anonimowo.
1. Tworzymy nowy formularz poprzez kliknięcie w duży plus w prawym dolnym rogu: 
2. W naszym formularzu powinno być tylko jedno pytanie w rodzaju „Długa odpowiedź”.
3. Następnie klikamy ikonkę „Podgląd” w lewym górnym rogu (oznaczona czerwoną strzałką).
4. Formularz mamy już gotowy. Kopiujemy link do formularza z paska adresu przeglądarki i udostępniamy go uczniom.
5. Treść zadanych pytań możemy przeglądać na stronie edycji formularza po kliknięciu w zakładkę „Odpowiedzi”.
Podobne treści dotyczące wykorzystania pytań w procesie edukacji:
- Dlaczego żelazka nie mają włączników? i 22 inne niebanalne pytania uczące myślenia
Jak się Wam podoba taka prosta metoda? Czy macie jakieś inne pomysły na poruszanie trudnych tematów w pracy z grupą? Zapraszam do dyskusji w komentarzach.
Autor wpisu:
dr Michał Czakon
Pomysłodawca metod edukacyjnych Centrum Dobrego Wychowania, Psycholog, Trener, Dydaktyk, Autor bloga: jakdzialacskutecznie.pl, Autor pakietu metod 99 pomysłów na godziny wychowawcze.
