Zapisz się na darmowy kurs Jak Skutecznie Pracować z Grupą i Klasą

Esej – skuteczna metoda uczenia krytycznego myślenia i planowania własnej przyszłości

Bardzo ciekawym sposobem uczenia krytycznego myślenia jest metoda pisania esejów, wykorzystywana powszechnie w tutoringu. Pisanie eseju uczy analizowania informacji, formułowania i obrony własnego zdania, formułowania racjonalnych argumentów, myślenia-przyczynowo skutkowego i innych ważnych kompetencji. Przyjrzyjmy się wykorzystaniu tej metody w naszych działaniach edukacyjnych w kontekście uczenia myślenia, ale także planowania własnej przyszłości.

 

Sam fakt spisywania własnych myśli jest bardzo rozwojowym doświadczeniem, co ciekawe mającym także działanie uspokajające (Dlaczego zapisywanie uspokaja). Esej jest właśnie taką formą spisania własnych myśli, w której autor analizuje nie tylko własne podejście do jakiegoś zagadnienia, ale także inne perspektywy. Właśnie dlatego esej, to bardzo skuteczna metoda uczenia krytycznego myślenia i następujących umiejętności:

- analizowanie informacji,

- dostrzeganie wielowymiarowości rzeczywistości i przyglądanie się sprawom z różnych perspektyw,

- myślenie analityczne rozkładające zagadnienia na bardziej szczegółowe elementy,

- rozumowanie przyczynowo-skutkowe,

- formułowanie racjonalnych argumentów,

- przekonanie, że nawet jeśli z kimś się nie zgadzam, to mogę próbować go rozumieć,

- formułowanie i obrona swojego zdania.

 

Jakże często po prostu nie mamy zadania na jakiś temat. Może nigdy o tym nie myśleliśmy? A może po prostu nie chciało nam się podjąć wysiłku sformułowania własnego zdania. Właśnie w tym może pomóc pisanie eseju.

 

 

Temat eseju

Temat eseju powinien:

- być zaakceptowany zarówno przez tutora (nauczyciela), jak i przez podopiecznego (podopieczny podejmuje dobrowolną decyzję, że chce go pisać),

- zawierać pewną niejednoznaczność i możliwość spojrzenia na dany temat z różnych perspektyw – esej nie ma być wypisaniem danych, sprawozdaniem lub prostą odpowiedzią na pytanie - esej to próba przyjrzenia się danemu zagadnieniu z różnych stron,

- stwarzać pole do refleksji i wyrobienia sobie własnego zdania przez podopiecznego – przyglądając się różnym perspektywom, podopieczny może wyrobić sobie zdanie na dany temat,

- dawać możliwość argumentowania, ważenia argumentów i przekonywania do swojego poglądu,

- stwarzać możliwość przeprowadzenia logicznego ciągu rozumowania prowadzącego od przesłanek (argumentów różnych stron) do tezy (poglądu podopiecznego).

 

Tezę eseju możemy zapisać w formie pytania zamkniętego (rozpoczynającego się od „Czy…”), bądź też w formie zdania twierdzącego – niezależnie jednak od formy tezy podopieczny ma za zadanie argumentować zarówno „za” jak i „przeciw” i dobrze, żeby esej podsumował wyrażeniem własnego zdania.

 

Przykładowe tezy, które możemy wykorzystać jako tematy eseju:

- Czy cel uświęca środki?

- Moje wady, które jednocześnie są moimi zaletami.

- Czy matura jest nam potrzebna?

- Czy wolny rynek istniałby bez państw?

- Czy studia za granicą są lepsze niż studia w Polsce?

- Decyzja Józefa Piłsudskiego o przewrocie majowym była słuszna.

- Parlament w Polsce powinien być jednoizbowy.

- Napoleon byłbym dobrym władcą dla całej Europy.

- Edukacja domowa jest lepszym modelem edukacyjnym niż edukacja szkolna.

- Korepetycje powinny być zabronione.

- Start-upy to skuteczny model nowoczesnej gospodarki.

- Demokracja do dobro luksusowe.

 

Po wspólnym ustaleniu tematu eseju wyznaczamy czas, w ciągu którego podopieczny zobowiązuje się przygotować esej. Czas nie powinien być zbyt długi (bo mamy tendencję do odkładania tego typu zadań na ostatnią chwilę), ale też nie za krótki, tak, żeby podopieczny mógł głębiej przemyśleć swoją pracę. Optymalnym rozwiązaniem jest tydzień.

 

 

 

Omówienie eseju

Oczywiście esej nie ma służyć ocenie podopiecznego. Jest to metoda edukacyjna, dlatego po jego napisaniu tutor i podopieczny wspólnie rozmawiają na jego temat.

 

Esej omawia się poprzez:

- zaznaczenie przez tutora spraw wymagających wyjaśnienia (Jak rozumie to podopieczny? Dlaczego tak myśli? Skąd to wynika?),

- rozmowę tutora i podopiecznego o merytoryce,

- rozmowę o warstwie formalnej, tj. przeprowadzonym rozumowaniu, użytym słownictwie (Czy podopieczny rozumie słowa, których używa?),

- rozmowę o warstwie stylistycznej – w zależności od celu procesu edukacyjnego esej można również omówić pod względem stylistycznym (Czy podopieczny zdaje sobie sprawę, co pomyślą sobie o nim odbiorcy eseju? Czy pomyślą, że się wymądrza, poucza, czy raczej chłodno analizuje?).

 

 

Jak namówić do pisania eseju?

Zdaję sobie sprawę, że może być nam trudno namówić osoby, z którymi pracujemy, do pisania esejów. Kojarzą nam się przecież z pisaniem szkolnych wypracowań. Może dobrym pierwszym krokiem będą np. zaproszenie do spisania swoich argumentów w punktach, sporządzania tabelki z argumentami „za” i „przeciw”, lub nagranie wypowiedzi na dyktafon bądź w formie video. Dzięki takim metodom będzie nam łatwiej zaprosić do pisania. Oczywiście pisanie samo w sobie ma bardzo wiele różnych innych pozytywnych konsekwencji edukacyjnych (np. wyrabianie wytrwałości – też w kontekście pisania ręcznego i kaligrafii, o czym wspominałem w wpisie z poradami dotyczącymi kształtowania pracowitości), ale zacząć możemy od jakiejś „lżejszej formy”.

 

Wprowadzeniem do pisania eseju może być także wykorzystanie metody Decyzja Należy do Ciebie, którą opisałem na naszym blogu:

Decyzja Należy do Ciebie – prosta metoda uczenia myślenia i formułowania własnego zdania [również online]

 

Bardzo podobne kompetencje kształtuje również udział w debatach. Uczestnicząc w debatach uczniowie kształtują u siebie umiejętność argumentowania, analizowania informacji, rozumowania przyczynowo - skutkowego, a jeszcze dodatkowo umiejętność wystąpień publicznych. Po realizacji szkolnej debaty będzie nam łatwiej zaprosić uczniów do pisania esejów. O tym, jak przeprowadzić tę metodę w formacie debaty oksfordzkiej, pisałem tutaj:

Jak uczyć dyskutowania – Debata Oksfordzka

 

 

Esej na temat przyszłości

Metoda eseju może być również potraktowana jako pewien wstęp do planowania własnej przyszłości edukacyjnej i zawodowej. W takim celu możemy poprosić uczniów o napisanie eseju na przykład na taki temat:

- Czy byłbym lepszym lekarzem, czy prawnikiem?

- Czy bardziej widzę siebie w pracy z ludźmi, czy z danymi?

- Czy wolę pracować z ideami, czy z rzeczami?

- Studia, a potem praca, czy najpierw praca, a potem studia?

 

W przypadku tak sformowanego tematu uczniowie analizują dwie różne perspektywy. Możemy jednak zaproponować pisanie na otwarte tematy. W takim przypadku prosimy ucznia o to, żeby opisał co najmniej 2 możliwe perspektywy, np. dwa możliwe wybory, które mogą stanowić odpowiedź na zadany temat, np.:

- 5 zawodów, które mógłbym/mogłabym w życiu wykonywać

- Jaką największą wartością chciałbym dzielić się z innymi przez całe życie?

- Jak wygląda mój standardowy poniedziałek za 15 lat?

 

A jeśli pracujemy z uczniami bardzo ambitnymi może zaproponować im też pisanie na bardzo nieustrukturyzowane tematy, już bez przedstawiania kilku perspektyw:

- Co chciałbym napisać wnukowi, kiedy będę miał 70 lat?

- Moja największa porażka, którą nauczyła mnie czegoś, co przyda się w pracy.

- Moja największa wada, która może być moją największą zaletą na rynku pracy.

 

W takim przypadku możemy sprowokować ucznia do refleksji nad wielowymiarowością zagadnienia w czasie omówienie eseju, zadając np. takie pytania:

- A co będzie, jeśli za kilka lat nie będzie Ci się to podobać?

- A co jeśli ktoś powiedziałby, że to głupi pomysł? Jak być go obronił?

- A może Twoje życie będzie wyglądać zupełnie inaczej? Myślałeś o tym?

 

Podobne metody kształtujące samoświadomość i wspierające procesy podejmowania decyzji przez podopiecznego zajedziecie w kursie W kursie Tutoring i Mentoring – Edukacja Spersonalizowana w Praktyce.

 

Co sądzicie o metodzie eseju? Czy wykorzystujecie ją w swoich działaniach edukacyjnych? Zapraszam do podzielenia się refleksjami w komentarzach.

 

 

Zostaw komentarz



Odwiedź nas w Motyczu
Konkurs Mapa Myśli

Rodzaje treści

Zrób to sam

Do pobrania

Video

Recenzje

Nasze portale

Prawdziwy Skarb

Kompasy Psychometryczne

Szkoła Przedsiębiorczości

Najczęściej czytane (ostatnie 24h)

Kontakt

Motycz Leśny 51
21-030 Motycz Leśny

Warsztaty dla klas, szkolenia dla dorosłych:
502-928-477, biuro@cdw.edu.pl

Sklep, kursy online:
513-056-931, kontakt@cdw.edu.pl

Copyright © 2020 Centrum Dobrego Wychowania
Witryna zaprojektowana przy użyciu zasobów portalu Freepik.com