Obcobrzmiące słówka wymienione w tytule artykułu kryją w sobie dosyć intensywnie rozwijające się w ostatnich latach tendencje edukacyjne ogniskujące się wokół indywidualizacji edukacji. Spróbujmy się zastanowić nad różnicami w tych pojęciach i ich zastosowaniem w polskiej szkole.
Na wstępie warto zauważyć, że pomimo różnych trudności (organizacyjnych, mentalnych, finansowych) w polskich szkołach od dłuższego czasu dostrzegamy tendencje do zwiększania indywidualizacji nauczania, odkrywania i wykorzystywania indywidualności uczniów oraz generalnie zwracania większej uwagi na indywidualne podejście do uczniów.
W tą tendencję wpisują się owe trendy rozwojowe zaczerpnięte głównie ze świata akademickiego i biznesowego. Przyjrzyjmy się różnicom w tych tendencjach. Zacytujemy w tym miejscu propozycję Mariusza Budzyńskiego opisaną w artykule Adrianny Sarnat-Ciastko [Sarnat-Ciasto, A. (2015). Tutoring, coaching i mentoring w polskiej szkole? Między chaosem a autentyczną potrzebą. Podstawy Edukacji. Między porządkiem a chaosem, 8, 141–152.]
Ciekawy sposób rozumienia różnić pomiędzy tymi pojęciami obrazuje poniższa tabelka:
Opisane zostały tutaj 4 ważne obszary:
1) Wiedza (mentor, tutor) - dotyczy nie tylko samego przedmiotu pracy (np. konkretnego przedmiotu), ale również wiedzy o samym uczniu
2) Niewiedza (coach) - dotyczy braku konieczności gromadzenia dużej wiedzy o samym podopiecznym oraz o tym, czym się zajmuje i nad czym pracuje, coach nie jest ekspertem od tematu, nad którym pracują z klientem - to klient jest ekspertem, a coach pomaga mu w osiągnieciu celów związanych z tym obszarem
3) Mówienie (mentor) - dotyczy przekazywania wiedzy, uczenia, ponieważ mentor po prostu wie więcej niż uczeń, a zadaniem ucznia jest tą wiedze przyswoić bądź się nią zainspirować
4) Pytanie (coach, tutor) - pytania (czyli również słuchanie odpowiedzi) stosowane są w celu uaktywnienia ucznia, wzmacniania jego wiedzy o samym sobie oraz podnoszenia odpowiedzialności za swoje działania
Które więc z tych podejść znajdzie najlepsze zastosowanie w szkole? - moja opinia
Moim zdaniem najlepsze zastosowanie w warunkach szkolnych znajdzie tutoring. Już wyjaśniam dlaczego. Po pierwsze tutor, to osoba która ma wiedzę, jest ekspertem, czyli wie czego chce ucznia nauczyć i co uczeń powinien wiedzieć (niezależnie od tego, czy mamy tu na myśli tutoring przedmiotowy, realizowany w ramach danego przedmiotu szkolnego, czy też tutoring wychowawczy, rozwijający postawy). Z drugiej strony tutor uwzględnia indywidualność ucznia, pomaga mu w postawieniu indywidualnych celów (oczywiście w ramach obszaru, w którym tutor jest ekspertem) i co najważniejsze tutor stymuluje rozwój, towarzyszy rozwojowi, współkieruje nim, nie jest permisywny, ale również nie jest autorytatywny, wspiera, ale nie wyręcza, traktuje ucznia jako indywidualną osobę.
Mentor natomiast bardziej pasuje do roli tradycyjnego, wymagającego nauczyciela, który może nieco zapominać o indywidualności ucznia. Mentor jest jakby mistrzem, autorytetem, który pociąga ucznia swoim przykładem, ale może nie wykorzystać wszystkich jego indywidualności.
Wydaje się, że w najmniejszym stopniu zastosowanie w szkole znajdzie coaching, w którym pracuje się bardziej na procesie niż na treści (dlatego też coach może nie być ekspertem w temacie klienta). Poza tym wydaje się, że coach jest bardziej permisywny, nie ocenia, w pełni akceptuje decyzje klienta, co niestety nie znajdzie zastosowania w szkole, bo przecież dorastający uczeń wymaga wsparcia i jeszcze nie jest najlepszym ekspertem „od samego siebie”.
Właśnie dlatego stworzyłem kurs Tutoring i Mentoring – Edukacja Spersonalizowana w Praktyce, który szczegółowo opisuje cały proces wdrożenia i realizacji tutoringu np. w środowisku szkolnym. Zapraszam Was do udziału w nim, bo jak zwykle do naszych kursów, dołączonych jest do niego bardzo dużo gotowych materiałów, arkuszy, kart pracy i ćwiczeń, które możecie stosować w swojej pracy.
Jeśli macie jakieś pomysły, przemyślenia, oczekiwania, uwagi dotyczące zastosowania tutoringu, mentoringi i coachingu w szkole zapraszam do dyskusji.
Autor wpisu:
dr Michał Czakon
Pomysłodawca metod edukacyjnych Centrum Dobrego Wychowania, Psycholog, Trener, Dydaktyk, Autor bloga: jakdzialacskutecznie.pl, Autor pakietu metod 99 pomysłów na godziny wychowawcze.
