Zapisz się na darmowy kurs Jak Skutecznie Pracować z Grupą i Klasą

Jak uczyć czytania ze zrozumieniem [do pobrania]

Umiejętność czytania to jedna z podstawowych umiejętności, której uczymy się już na samym początku nauki szkolnej. Czy jednak dobrze ją w ciągu życia wykorzystujemy? Przecież bardzo wiele osób, nawet dorosłych, ma problemy z rozumieniem tego co czyta. W wpisie kilka pomysłów i ćwiczeń jak uczyć czytania ze zrozumieniem, a przy okazji też myślenia, bo nic tak nie uczy myślenia, jak właśnie czytanie ze zrozumieniem.

 

Na początku wpisu garść statystyk: Wskaźnik analfabetyzmu w Polsce wynosi zaledwie 0,3% (czyli tylu mieszkańców naszego kraju nie potrafi czytać, ani pisać), jednak jedynie 56% Polaków przyznaje, że cokolwiek czyta, a jedynie 12% Polaków ma choć nieduży domowy księgozbiór. 20% europejskich 15-latków ma problemy z czytaniem. Badania pokazują, że 77% Amerykanów, 47% Polaków i 28% Szwedów ma problemy ze zrozumieniem tego, co czyta, a sprawnych językowo w tych krajach jest odpowiednio: 2%, 21% i 32%. [statystyki te pochodzą z artykułu: Łukasiewicz R., Analfabetyzm wtórny, ekskluzja czy inkluzja społeczna, w: R. Lusawa (red.), Wybrane zagrożenia społeczne wyzwaniem dla ekonomii i nauk o zarządzaniu, Warszawa: Europejska Wyższa Szkoła Informatyczno-Ekonomiczna w Warszawie 2012, s. 53-70.]

 

Czyż wiec nie doświadczamy czegoś takiego jak analfabetyzm wtórny (umiałem czytać w podstawówce, a teraz nie) lub może lepiej moglibyśmy określić to zjawisko jako analfabetyzm funkcjonalny (umiem czytać, ale jak czytam, to i tak nic mi to nie daje). Tak wiec powinniśmy nie tylko uczyć czytania, ale rozumienia tego, co się czyta – powinniśmy więc uczyć myślenia. Oto kilka pomysłów jak to zrobić:

 

1. Zadaj pytania przed czytaniem

Najprostszym ćwiczeniem pomagającym uczyć się czytania ze zrozumieniem jest zadanie pytań do tekstu przed jego czytaniem. Wręczmy uczniom tekst z kilkoma prostymi pytaniami, na które mają znaleźć odpowiedź.

Dobrym pomysłem jest tutaj zadanie np. 3 pytań, na które odpowiedź znajduje się w tekście oraz czwartego, na które w tekście nie ma odpowiedzi. Po znalezieniu odpowiedzi na 3 pierwsze pytania, uczniowie zaczynają dokładniej czytać tekst, szukając odpowiedzi na 4. pytanie. Trzeba dokładnie i ze zrozumieniem przeczytać tekst, żeby się zorientować, że odpowiedzi na to pytanie nie ma w tekście.

 

2. Zadaj pytania po czytaniu

Podobnym ćwiczeniem jest zadanie pytań o czytaniu. Możemy zadać pytania otwarte (dlaczego? jak?) lub sprowadzające się do prostej odpowiedzi (kto? co? kiedy?), ale możemy również przygotować zdania twierdzące i zapytać, czy są prawdziwe, czy nie: PRAWDA czy FAŁSZ.

Podobnie jak poprzednio warto zapytać również o coś, czego nie ma w tekście. Uczenie czytania ze zrozumieniem to również pokazywanie, że nie zawsze to, czego szukamy jest w danym tekście i, że trzeba potrafić to znaleźć.

 

 

3. Podkreśl najważniejsze informacje

Ciekawym i wbrew pozorom, nie tak łatwym ćwiczeniem, jest poproszenie uczniów o podkreślenie (zakreślenie) najważniejszych informacji.

Możemy zrobić to w taki sposób:

Kolor czerwony – od jednego do trzech najważniejszych słów

Kolor pomarańczowy – kolejne od 1-3 najważniejsze słowa

Kolor zielony – wszystko inne, co jest ważne

To ćwiczenie tylko pozornie jest łatwe, bo tak naprawdę trzeba zrozumieć całość przekazu, podzielić go na pewne mniejsze fragmenty i nadać im ważność.

 

4. Opowiedz mi o tym własnymi słowami

To jest bardzo ciekawe ćwiczenie, ale wymaga więcej czasu. Poproś ucznia o opowiedzenie własnymi słowami, tego, co autor tekstu chciał nam przekazać.

 

5. Streść to w jednym zdaniu

Opowiedzenie własnym słowami tego, co autor chciał nam przekazać to dopiero początek właściwego zrozumienia tekstu. Drugim etapem jest zastanowienie się, co jest w tym najważniejsze. Możemy poprosić uczniów o streszczenie danego tekstu w jednej myśli, w jednym zdaniu.

Tutaj możemy zadać pytania pomocnicze:

– Jaka jest najważniejsza myśl, którą autor chce nam przekazać?

– Ujmij treść tekstu w jednym zdaniu.

– Jeśli to były artykuł w gazecie, jaki miałby tytuł / nagłówek?

– Jakim mottem / przesłanie moglibyśmy opisać treść książki?

 

To ćwiczenie bardzo ciekawie wykonuje się w odniesieniu do treści całej lektury. Zadajcie je uczniom, a zobaczycie, co tak naprawdę zrozumieli. Ale zanim to zrobicie, zachęcam do wykonania tego ćwiczenia samodzielnie, np.:

Słowacki – Balladyna: „Nie warto być nieuczciwym, bo prędzej czy później to obróci się przeciwko Tobie”

Dostojewski – Zbrodnia i Kara: „Każdego zbrodniarza czeka kara”

Camus – Dżuma: „W każdym człowieku jest wiele zła, z którym ciężko jest mu sobie samemu radzić”

de Saint-Exupéry – Mały Książę: „Dobrze widzi się tylko sercem” (to akurat jest dosłowny cytat z książki, ale świetnie streszcza ją całą)

Baczyński – Elegia o…[chłopcu polskim]: „Wojna to straszne wydarzenie związane z samotnością, smutkiem, poczuciem wyobcowania, ale nie można poddać się własnym emocjom i walczyć o swoje wartości, nawet jeśli przypłaci się to śmiercią”

 

Te zdania streszczają treść danego tekstu w odbiorze ich czytelnika. Po takim ćwiczeniu możemy rozpocząć na lekcji fascynującą dyskusję o tym, co kto zauważył w danym dziele, dlaczego właśnie to i czy inni się z tym zgadzają.

 

6. Jaki to ma skutek dla Ciebie

Kolejnym bardzo dobrym ćwiczeniem, uruchamiającym głębsze sposoby przetwarzania informacji (np. bardziej emocjonalne), jest zapytanie uczniów, co osobiście wynoszą z danego tekstu, co i jak mogą zastosować w swoim życiu, co pod wpływem tego tekstu mogą zmienić w swoim życiu, czego ich to nauczyło.

Możemy posłużyć się takimi pytaniami pomocniczymi:

– Co osobiście wynosisz dla siebie z tego tekstu?

– Czego ten tekst Cię nauczył?

– Co możesz zmienić w swoim życiu pod wpływem tego tekstu?

– Jaka jedna rzecz z tego tekstu Cię zainspirowała?

 

W ten sposób możemy czytać nie tylko teksty dotyczące zanieczyszczeń środowiska, ale np. biografie inspirujących postaci, opisy wydarzeń historycznych, a nawet prozę Libery, Prousta lub Joyce'a.

 

7. Znajdź drugie dno

Najbardziej angażującą metodą uczenia czytania ze zrozumieniem to uczenie myślenia: myślenia krytycznego, wieloaspektowego, analizy.

Zadaj uczniom pytania:

– Czy ten tekst ma jakieś drugie dno?

Dlaczego autor napisał ten tekst?

– Czy to co pisze autor, to prawda? Czy komuś może zależeć na tym, żebyśmy myśleli, że to prawda? A może autor myli się niecelowo?

Co czuł autor, kiedy to pisał? Może się bał? Może był wesoły? Może był pijany? (to zwłaszcza, kiedy czytamy teksty z okresu romantyzmu lub Młodej Polski)

– Jakie skutki może przynieść ten tekst? (możesz np. zapytać uczniów o długofalowe skutki Hołdu Pruskiego dla relacji polsko-niemieckich, albo Unii Lubelskiej dla relacji polsko-ukraińskich)

– Czy autor tak samo rozumie poszczególne słowa jak ja? (np. solidarność, sprawiedliwość)

– Jeśli byłbyś nauczycielem języka polskiego / lewicującym aktywistą / obiektywnym sędzią / Sokratesem, to co byś powiedział o tym teksie?

 

Arkusz czytania ze zrozumieniem

Zawarte w tym wpisie sposoby ująłem w jednym arkuszu ćwiczeniowym. Arkusz zawiera przykładowy tekst źródłowy oraz pytania do niego. Ćwiczenia z użyciem tego arkusza można wykonywać indywidualnie lub np. w parach, a następnie je omawiać w szerszym gronie. Arkusz możecie również dowolnie modyfikować i dostosowywać go do swoich potrzeb.

Pobierz arkusz ćwiczenia (docx)

 

Do realizacji podobnych ćwiczeń może zainspirować Was również wpis, który napisałem na swoim prywatnym blogu. Zapraszam do lektury:

Jak czytać skutecznie

 

Jeśli macie jakieś inne pomysły na ćwiczenia i metody uczące czytania ze zrozumieniem, to zapraszam do dyskusji w komentarzach. Inspirujmy się nawzajem.

 

Zostaw komentarz

Ochorna antyspamowa: przesuń suwak na prawo



Odwiedź nas w Motyczu

Pakiet wszystkich kursów i metod elektronicznych Centrum Dobrego Wychowania

Rodzaje treści

Zrób to sam

Do pobrania

Video

Recenzje

Nasze portale

Prawdziwy Skarb

Zapisz się na darmowy kurs

Zapisz się na darmowy kurs Jak Budować Dobre Relacje

Kontakt

Motycz Leśny 51
21-030 Motycz Leśny

Warsztaty dla klas, szkolenia dla dorosłych:
502-928-477, biuro@cdw.edu.pl

Sklep, kursy online:
513-056-931, kontakt@cdw.edu.pl

Copyright © 2020 Centrum Dobrego Wychowania
Witryna zaprojektowana przy użyciu zasobów portalu Freepik.com