Mamy bardzo dużo różnych możliwości technicznych, stron i aplikacji, które możemy wykorzystać do nauczania przez Internet. Jednak jak zmotywować uczniów do tego, żeby chcieli z tych możliwości korzystać? Przedstawiam Wam pewien pomysł opierający się na dwóch mechanizmach grywalizacyjnych: rankingu i poziomów.
Mniej więcej ten pomysł opisywałem już w lekcji 9. Naszego kursu mailowego Jak Skutecznie Pracować z Grupą i Klasą (temat lekcji: Zastosowanie gier i grywalizacji w edukacji) oraz w kursie Gry i Grywalizacja w Edukacji, ale teraz spróbujmy zaaplikować go do wykorzystania przez Internet.
Ten grywalizacyjny pomysł realizujemy w następujących krokach:
1. Opracowanie zadań o wzrastającym poziomie trudności
Na każdy dzień zajęć opracowujemy zestaw zadań o wzrastającym poziomie trudności i każdemu z zadań przypisujemy liczbę punktów do zdobycia, np.:
- za 1. pkt: zadanie bardzo łatwe, ale strasznie nudne i mało ambitne (np. przepisz fragment podręcznika)
- za 3. pkt. zadanie średnio-trudne, ale ciekawsze (np. opisz własnymi słowami co skłoniło Zygmunta I do przyjęcia Hołdu Pruskiego)
- za 5. pkt. zadanie trudne, ale ambitne (np. przygotuj prezentację multimedialną o zwycięstwach Kazimierza Jagiellończyka)
Oczywiście do każdej kategorii punktowej możemy wymyślić kilka zadań do wyboru. Następnie określamy maksymalną liczbę punktów do zdobycia na dzień, tak, żeby wykonanie zadań na tę sumę punktów zajmowało uczniom mniej więcej tyle co lekcja (choć proponuję założyć ok. 30 minut). Na naszym przykładzie może to być 10 punktów. Oznacza to, że w danym dniu uczniowie nie mogą zdobyć więcej niż 10 punktów. W kolejnych dniach – w zależności od poziomu zaangażowania uczniów i informacji zwrotnych, które od nich otrzymujemy, możemy modyfikować te liczbę.
Takie dobranie zadań bazuje na dwóch psychologicznych mechanizmach:
- autonomii – każdy z uczniów ma swobodę wyboru zadań, może wykonać ich ile chce i jakie chce (z zastrzeżeniem, że maksymalnie za daną liczbę punktów na dzień), może np. ktoś woli przepisać 10 fragmentów tekstu, a ktoś inny zrobi 2 prezentacje
- kompetencji – każdy z uczniów wybiera zadania, które najbardziej odpowiada jego predyspozycjom, może jakiś uczeń w naszej klasie właśnie najwięcej się nauczy przepisując teksty lub wykonując proste zadania, a ktoś inny będzie potrzebował bardziej ambitnych zadań – ta metoda pozwala nam zaspokoić potrzeby i jednych i drugich uczniów
Te potrzeby (dodając jeszcze trzecią: sens), jako uniwersalne potrzeby, który ma każdy z nas, opisuje obecnie bodajże najbardziej popularna teorii w psychologii motywacji – Self-Determination Theory. Więcej o niej pisałem w tych dwóch wpisach:
Wielki Rower – czyli jak robić angażującą edukację i uruchamiać motywację do nauki
Jak ze zwykłej pracy zrobić pracę marzeń
Zadania muszą być również opracowane w taki sposób, żeby nauczyciel mógł sprawdzić ich wykonanie przez Internet, np. potwierdzeniem przepisania tekstu z podręcznika będzie przesłanie zdjęcia. Na każdy dzień ustalamy również godzinę na wykonanie zadań. Po tej godzinie uczniowie nie mogą już przesyłać odpowiedzi, a nauczyciel ma czas na sprawdzenie wykonania. Oczywiście w kolejnych dniach naszej metody możemy zaprosić uczniów do samodzielnego wymyślania zadań, za co również możemy nagradzać punktami.
2. Opracowujemy nagrody
Następnym krokiem jest opracowanie nagród, które otrzymają wszyscy uczniowie, który zdobędą określoną liczbę punktów. Nasze nagrody mogą wyglądać np. tak:
- za osiągnięcie 40 punktów: piątka
- za osiągnięcie 80 punktów: piątka + zwolnienie z pracy domowej
- za osiągnięcie 120 punktów: piątka + zwolnienie z pracy domowej + zwolnienie z sprawdzianu
- za osiągnięcie 160 punktów: piątka + zwolnienie z pracy domowej + zwolnienie z sprawdzianu + list gratulacyjny dla rodziców
Nagrody warto dobrać tak, żeby było one tzw. endogenne – tzw. spójne z aktywnością edukacyjną, a nie zewnętrzne (tzw. egzogenne). W skrócie oznacza to, że np. nie proponujemy uczniom nagród kompletnie niezwiązanych z aktywnością edukacyjną. Nie chodzi tu o brak nagród rzeczowych: jeśli mamy taką możliwość, to jak najbardziej możemy zaproponować nagrody rzeczowe, ale nich będą one związane z aktywnością edukacyjną, np. książka, globus, mapa, gadżet edukacyjny itp.
Każdy uczeń, który zdobędzie daną liczbę punktów otrzyma nagrodę. W metodach grywalizacyjnych mechanizm ten nazywa się poziomami i polega na tym, że każdy może zdobyć określony poziom, niezależnie od tego, co robią inni gracze. Możemy również wykorzystać mechanizm rankingu, choć ten może działać demotywująco na niektórych uczniów…
3. Możemy do tego dodać ranking
Mechanizm rankingu polega na tym, że określoną nagrodę zdobywają najlepsi z graczy (np. 5 osób z najwyższą liczbą punktów), a ranking dla wszystkich cały czas jest jawny (tak jak np. w zawodach sportowych – każdy wie ile punktów i które miejsce w rankingu mają wszyscy uczestnicy). Nasz zespół bardzo często wykorzystuje ten mechanizm w konkursach dla uczniów lub w projektach, w ramach których rywalizują pomiędzy sobą młodzieżowe firmy symulacyjne tworzone przez klasy. Jednak w zastosowaniu do w rywalizacji wewnątrz klasowym trzeba być bardzo rozsądnym i generalnie bym tego odradzał. Oznacza to po prostu, że nagrody otrzymują wszyscy uczniowie, którzy zdobędą określone liczby punktów, a nie tylko Ci uczniowie, którzy zdobędą ich więcej od innych. Użycie rankingu może działać demotywująco na uczniów o najniższych zdolnościach, którzy bardzo szybko mogą być zdemotywowani wynikami najlepszych i podejść do tego, w taki sposób, że jak i tak już nie mam szans na nagrodę to po co się starać.
Ranking możemy jednak wykorzystać w celach informacyjnych – pokazując uczniom jawnie jaką każdy z nich ma liczbę punktów. Oczywiście cały czas przypominamy uczniom, że tu nie chodzi o rywalizację, bo każdy i tak, jeśli zdobędzie określoną liczbę punktów – zdobywa nagrody, niezależnie od tego, ile punktów mają inni gracze. A poza tym taki ranking pomaga nauczycielowi panować na tym, ile kto ma punktów.
Trochę o mechanizmach psychologicznych leżących u podstaw tego zjawiska pisałem w tych dwóch wpisach:
Jak ze zwykłej pracy zrobić pracę marzeń - w kontekście wynagradzania pracowników: lepszych od innych vs. tych, którzy osiągnęli określony poziom)
Jak wreszcie przestać porównywać się z innymi, oceniać innych i siebie – w kontekście negatywnych konsekwencji porównywania (się) z innymi
Przygotowałem dla Was taki arkusz Excel, który możemy wgrać na Dysk Google i tym sposobem na bieżąco informować uczniów o ich liczbie punktów.
Pobierz Arkusz
Instrukcja wgrania na Dysk Google, tak, żeby można bo było tam edytować i udostępnić uczniom:
1. Logujemy się do Dysku Google
2. Klikamy po lewej nad menu: „+ Nowy” -> „Prześlij plik” i tam wgrywamy nasz arkusz lub po prosu go przeciągamy na pliki.
3. Otwieramy plik arkusza i na górze klikamy: „Otwórz w: Arkusze Google”
4. W górnym menu wybieramy: „Plik” -> „Zapisz jako arkusz Google” - to jest ważne, bo inaczej są problemy z edytowaniem i udostępnianiem arkusza
5. Plik już nam powinien działać i tam możemy go edytować online, ale jeszcze powinniśmy udostępnić go uczniom do wglądu (bez możliwości edycji).
6. Klikamy w prawym górnym rogu: „Udostępnij”.
7. W prawym dolnym rogu okienka, które się pojawi: „Zaawansowane”
8. Na środku okienka, obok „Prywatny – tylko Ty masz dostęp” klikamy: „Zmień…”
9. Wybieramy opcję: „Włączone – każda osoba mająca link” a następnie na dole okienka „Zapisz”
10. Z pola na górze okienka „Link do udostępniania” kopiujemy ten długi link.
11. Na dole okienka zaznaczamy jeszcze kwadracik przy „Wyłącz pobieranie, drukowanie i kopiowanie dla komentatorów i przeglądających”
12. Na dole okienka klikamy: „Zapisz zmiany” a po chwili „Gotowe”
13. Skopiowany link do arkusza przekazujemy uczniom.
14. W kolejnych dniach możemy ew. duplikować arkusz klikając na dole prawym przyciskiem myszy na zakładkę arkusza „Ranking” -> „Duplikuj” i nazywać arkusze datami. Tym sposobem uczniowie widzą swoje postępy w wykonywaniu zadań i zdobywaniu punktów.
4. Stwórz przestrzeń komunikacji
Ostatnim ważnym elementem, żeby nam to wszystko działało jest odpowiednia przestrzeń do komunikacji, czyli przekazywania uczniom informacji o zdaniach, nagrodach itp. Osobiście polecam facebookową grupę, a zapewne nasze klasy mają takie grupy (choć nie zawsze jest do nich dodany nauczyciel, ale we. możemy stworzyć taką grupę). Możemy również wykorzystać moduł do komunikacji w naszych dziennikach elektronicznych, a wszystkie informacje opisać już na samym arkuszu – możecie go dowoli edytować i a zwłaszcza edytować pole z opisem metody.
Zobaczcie, że ten mechanizm możemy na co dzień stosować w naszej pracy edukacyjnej, a nie tylko w sytuacji przymusowego pobytu uczniów w domu. Jeśli macie jakieś pytania odnośnie tego, nawet w kwestiach technicznych wgrania pliku do Arkuszy Google piszcie, to postaram się pomóc: michalczakon@fsd.lublin.pl. Jeśli macie też jakieś uwagi i pomysły na podobne metody motywujące uczniów do działania – zapraszam do podzielenia się nimi w komentarzach.
Autor wpisu:
dr Michał Czakon
Pomysłodawca metod edukacyjnych Centrum Dobrego Wychowania, Psycholog, Trener, Dydaktyk, Autor bloga: jakdzialacskutecznie.pl, Autor pakietu metod 99 pomysłów na godziny wychowawcze.