Zabawy z szyframi to bardzo angażująca metoda uczenia myślenia, współpracy zespołowej i wytrwałości. Przygotowaliśmy dla Was wygodną książeczkę pdf z zebranymi kilkunastoma szyframi, których sami używamy w naszej pracy edukacyjnej. Na pewno się Wam przydadzą. Zapraszamy do pobrania.
O zabawach z szyframi pisaliśmy już na naszym blogu w wpisie: 4 korzyści zabaw z szyframi oraz 2 gotowe zabawy [do pobrania], ale doszliśmy do wniosku, że ciekawych szyfrów jest o wiele więcej i warto je zebrać i podzielić się nimi z Wami. Tak oto powstała nasza książeczka.
Pobierz Księgę Szyfrów A5 (pdf)
oddzielne strony A5
Pobierz Księgę Szyfrów A4 (pdf)
strony A4 do zszycia – wydrukuj poziomo dwustronnie z obracaniem kartki wzdłuż krótszej krawędzi, złóż, zszyj w środku i masz gotową książeczkę
A tutaj zawartość książeczki. Może będzie dla Was wygodniej korzystać z niej bezpośrednio z naszego bloga.
1. Alfabet Morsa
Jeden z najpopularniejszych niegdyś systemów przesyłania informacji na odległość. Kreska jest trzy razy dłuższa od kropki. Można nadawać również za pomocą ramion (obydwie ręce do góry to kropka, ręce na bok to kreska). Zapis alfabetu podajemy z ciekawym harcerskim pomysłem pozwalającym łatwo się go nauczyć: sylaba z „o” to kreska, bez „o” to kropka.
2. Gaderypoluki – Szyfr z słowem kluczem
Ten szyfr polega na tym, że bierzemy jakieś długie słowo składające się z niepowtarzających się liter oraz sylab dwuliterowych i zamieniamy szyfrowaną literę na tą drugą z sylaby naszego słowa klucza, a te litery, które nie występują w szyfrowanym haśle przepisujemy bez zmian.
Inne przykładowe słowa klucze:
MA-LI-NO-WE-BU-TY
PO-LI-TY-KA-RE-NU
BI-TW-AO-CH-MU-RY
KA-CE-MI-NU-TO-WY
KO-NI-EC-MA-TU-RY
ZA-RE-BU-HO-KI
BA-WO-LE-TY-KI-JU
RE-GU-LA-MI-NO-WY
KU-LO-PE-RY-ZA-GI
HA-LO-JU-PI-TE-RY
MO-TY-LE-CU-DA-KI
NO-WE-BU-TY-LI-SA
ZA-BY-TK-OW-NI-CE
TO-MY-BE-WA-LU-KI
KU-LA-RY-MI-NE-TO
3. Prosty szyfr podstawieniowy
W tym szyfrze, podobnie jak w poprzednim zamieniamy litery parami zgodnie z ustalonym kluczem. Na przykład w leśnym labiryncie w Centrum Dobrego Wychowania ukryliśmy 13 takich oto deseczek z parami liter:
Szyfrowanie i deszyfrowanie wiadomości polega za zamienianiu ze sobą liter, które znajdują się razem na jednej deseczce. Oczywiście najpierw trzeba znaleźć deseczki, żeby wiedzieć, co z czym zamieniać. Nawet jeśli uczestnicy nie znajdą wszystkich deseczek to i tak można próbować rozszyfrowywać hasło, bo może zauważyliście, że literki ułożone są w określonej kolejności:
4. Szyfr Cezara
Ten szyfr zwany jest również szyfrem przesuwającym, tzn. każdej literze przyporządkowuje inną literę znajdującą się określoną liczbę miejsc dalej w alfabecie. Nazwa tego szyfru pochodzi od Juliusza Cezara, który prawdopodobnie go używał.
Szyfr z przesunięciem o dwie litery:
5. Szyfr Atbasz
Szyfr podobny do poprzedniego. Pierwszej literze alfabetu przypisujemy literę pierwszą od końca, drugiej – drugą od końca, trzeciej – trzecią od końca i tak dalej. Szyfr ten używany był przez starożytnych Izraelitów.
6. Szachownica Polibiusza
Szyfr został opracowany przez greckiego historyka Polibiusza. Litery szyfrujemy zgodnie z poniższą szachownicą, najpierw numer kolumny, potem wiersza np.:
7. Szyfr ułamkowy
Wiadomość szyfrujemy na podstawie podanych ułamków, a między nie wstawiamy jakiekolwiek znaki matematyczne.
8. Szyfr Pigpen
Używamy takich oto tabliczek:
I szyfrujemy za pomocą znaków graficznych odpowiadających pozycjom liter.
9. Szyfr Vigenère’a
Nazwa szyfru pochodzi od nazwiska francuskiego dyplomaty Blaise de Vigenère, choć nie jest on jego twórcą. Szyfr ten opiera się na następującej tablicy:
Do zaszyfrowania wiadomości potrzebujemy słowa klucza.
Słowo klucz: KROWA
Tekst do szyfrowania: JESTESCIE SUPER
Następnie musimy wykonać operację przypisania każdej literze zdania szyfrowanego literze słowa klucza:
JESTESCIE SUPER
KROWAKROW AKROW
Teraz w tabeli, dla każdej szyfrowanej litery odnajdujemy odpowiadającą jej kolumnę oraz wiersz odpowiadający przypisanej jej literze z słowa klucza. Na przecięciu tego wiesza i kolumny będzie nasza zaszyfrowana litera.
Tekst zaszyfrowany: TVGPECTWA SEGKO
10. Szyfr zegarowy
Do szyfrowania wiadomości używamy takich oto dwóch zegarów:
Tekst szyfrujemy podając godziny, gdzie liczba godzin wskazuje literkę, natomiast liczba minut nie ma znaczenia.
11. Szyfr spiralowy
To już właściwie nawet nie jest szyfr, ale sposób zapisu informacji. Tekst do zaszyfrowania zapisujemy w kwadracie składającym się z liter, rozpoczynając zapis od środka i spiralnie zmierzając w kierunku zewnętrznym. Wielkość kwadratu dopasowujemy do długości szyfrowanego tekstu. Jeśli w naszym kwadracie pozostaną wolne pola, uzupełniamy je losowymi literami.
12. Nietypowa czcionka z komputera
Jeśli dysponujemy komputerem możemy przygotować prostą zagadkę z użyciem prostego szyfru podstawieniowego (czyli takiego, w którym jedna litera zawsze odpowiada jednemu znakowi) dosłownie w 30 sekund. Używamy w tym celu jednej z nietypowych czcionek dostępnych na naszym komputerze, np. czcionka Wingdings 3 w systemie Windows. Teraz wystarczy tylko napisać jakiś tekst, zmienić czcionkę i gotowe.
13. Atrament sympatyczny
A może nie tylko coś zaszyfrować, ale także ukryć wiadomość za pomocą atramentu sympatycznego? Poniżej lista najpopularniejszych substancji, które po wyschnięciu stają się niewidzialne i żeby je zobaczyć należy podgrzać kartką, np. nad świeczką (uwaga, żeby się nie spaliła!):
- cola (rozcieńczona)
- woda z miodem
- sok cytrynowy, jabłkowy lub pomarańczowy
- mleko
- sok z cebuli
- roztwór cukru
- ocet winny lub wino
- woda z mydłem
- właściwie to nadaje się każda kwaśna ciecz nie może być jednak zbyt gęsta, bo w przeciwnym wypadku atrament będzie widoczny
Zobacz również podobne ciekawe pomysły na zajęcia:
- 25 najbardziej przydatnych zabaw z chustą animacyjną
- Wakacyjna Familiada [do pobrania]
- Wakacyjne Vademecum + przepis na udane wakacje [do pobrania]
- 99 pomysłów na godzinę wychowawczą – pakiet programów i metod [w sklepie]
Jak się Wam podobają te szyfry? Znacie jakieś inne, które możemy wykorzystać w działaniach edukacyjnych? Zapraszam do podzielenia się w komentarzach.
Autor wpisu:
dr Michał Czakon
Pomysłodawca metod edukacyjnych Centrum Dobrego Wychowania, Psycholog, Trener, Dydaktyk, Autor bloga: jakdzialacskutecznie.pl, Autor pakietu metod 99 pomysłów na godziny wychowawcze.
